Thời Tào Ngụy Đường_Bân_(nhà_Tấn)

Đường Bân là người huyện Trâu, nước Lỗ[1], là con của Đường Đài (唐臺), thái thú Thái Sơn nhà Ngụy.

Bân có tài năng, độ lượng nhưng không giữ gìn hạnh kiểm; thiếu thời giỏi cưỡi ngựa bắn cung, ham săn bắn; mình dài 8 thước, chạy kịp hươu nai, sức mạnh hơn người. Đến khi trưởng thành Bân lại ham thích kinh sử, tìm thầy học tập, nắm rõ kinh Dịch; sau khi trở về thì nhận học trò, luôn có vài trăm người.

Ban đầu Bân làm Môn hạ duyện ở quận, chuyển làm Chủ bộ. Dự Châu thứ sử Vương Thẩm tập hợp tham tá, bàn luận sách lược kháng Ngô, rồi đem vấn đề hỏi các viên lại ở 9 quận. Bân cùng quận Tiêu chủ bộ Trương Uẩn trình bày những điểm mạnh của Ngô, Thẩm khen hay. Thẩm bèn sai Bân thuyết phục mọi người rằng đánh Ngô là không thể, khiến những kẻ ấy chịu đuối lý. Sau khi trở về được thăng Công tào, cử Hiếu liêm; được châu vời làm Chủ bộ, dần thăng đến Biệt giá.

Bân có tính trung thành, cung kính, lại công chánh, độ lượng; dốc lòng giúp đỡ mọi người trong công việc, nhưng không để cho bọn họ biết. Bân làm sứ giả đến phủ Tướng quốc báo cáo sự vụ, liêu tá ở đấy tuy đều là anh tài đương thời, không thể không khâm phục, ưa thích ông; vì thế được khen ngợi với Tư Mã Chiêu, tiến cử làm duyện thuộc. Chiêu hỏi tham quân Khổng Hạo về Bân, Hạo đố kỵ tài năng của ông, hồi lâu không đáp. Trần Khiên cũng ngồi đấy, nói rằng: Làm người như Bân, hơn Khiên rất xa. Chiêu cười nói: Những được như khanh, cũng không dễ đâu, làm sao hơn được!? Nhân đó vời Bân làm Khải tào thuộc. Chiêu hỏi rằng: Khanh có biết vì sao được vời không? Đáp rằng: Tôi dù học hành ở nơi quê mùa, nhưng đã tìm hiểu những việc làm của người xưa, nói năng không khiến thiên hạ thất vọng, hành vi không khiến thiên hạ oán ghét. Chiêu mời ngồi mà nói rằng: Thật là danh bất hư truyền.” Ngày khác, Chiêu nói với Khổng Hạo: “Gần đây ta đã gặp Đường Bân, việc khanh lấp liếm hiền tài thật là đáng trách!

Khi Đặng Ngải mới bị làm tội, Chiêu cho rằng Ngải ở Lũng Hữu đã lâu, rất được lòng người, một sớm diệt vong, sợ tình hình vùng biên dao động, bèn sai Bân bí mật dò xét. Bân trở về, trình bày rằng: Đặng Ngải tính ghen ghét hẹp hòi, khoe khoang cậy tài, người phục tùng thì cho là hiểu biết, người nói thẳng thì cho là xúc phạm. Dẫu là trưởng sử tư mã, tham tá nha môn, đối đáp có gì lỡ lầm, lập tức chịu mắng nhiếc nhục nhã. Đối xử những người bên cạnh còn vô lễ như thế, thì mất hết lòng người. Lại thích gây việc lao dịch, nhiều lần khiến mọi người vất vả. Lũng Hữu rất lấy làm khổ sở, nên vui mừng với tai họa của ông ta, không chịu vì ông ta mà ra sức. Nay chư quân đã đến, đủ để trấn áp trong ngoài, xin chớ lo gì! Ít lâu sau được nhận chức Thượng thư thủy bộ lang.